نویسنده: پروفسور الساندرو بیرولینی

مقدمه مترجم نخست: دکتر جلال راعی

پیشرفت‌های سریع در فناوری، تکوین محصولات و سیستم‌ها با پیچیدگی بالا، رقابت شدید جهانی و افزایش انتظارات مشتری، فشارهای جدیدی بر سازندگان برای تولید محصولات با کیفیت بالاتر وارد کرده است. موفقیت هر کسب و کاری نیز به فرآیندها و محصولاتی که تولید می‌کنند، بستگی دارد. هر محصول یا سیستمی برای انجام وظیفه‌ای ساخته می‌شود و هر مشتری/کاربر انتظار دارد محصول وظیفه‌مندی خود را تا رسیدن به مقصود الزام شده، حفظ کند و لااقل در دراز مدت خراب شود. در صورت نیاز به تعمیر و نگهداری در حداقل زمان و با کمترین هزینه دوباره به چرخه استفاده بازگردد.

در صنایع  پیشرفته و پیچیده مانند هوافضا، هسته‌ای، ریلی، پتروشیمی، خودرو و غیره عواقب وقوع خرابی ضمن آن که ممکن است امنیت کشور و جان شهروندان را با مخاطرات زیادی همراه سازد، تلاش‌های مهندسی را نیز ناکام سازد. از این رو، ایمنی و مدیریت ریسک پروژه‌ها و محصولات چنین صنایعی از اهمیت بسیار برخوردار است.

موفقیت سیستم، محصول یا خدمت با فناوری بالا، با وصفی‌های متعددی از قبیل قابلیت اطمینان، قابلیت نگهداری، پشتیبانی نگهداری، قابلیت دوام، کیفیت، آمادگی، ایمنی و غیره توصیف می‌شود. سه ویژگی قابلیت اطمینان، قابلیت نگهداری و پشتیبانی نگهداری که بیشتر موضوعات این کتاب به آن‌ها اختصاص داده شده است در استانداردهای بین‌المللی زیر چتر مفهوم دیگری به نام قابلیت اعتماد قرار گرفته‌اند. قابلیت اعتماد یک بخش جدایی‌ناپذیر از سنجش عملکرد سیستم است (برای کاربردهای فناورانه، سیستم؛ شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار و جنبه‌های انسانی است). قابلیت اطمینان تا اندازه‌ای منحصر به فرد است که از سویی کیفیت در بعد زمان است و از سویی دیگر می‌تواند بسیاری از وصف‌های عملکرد را فعال سازد. برای مثال ایمنی زمانی ارتقا می‌یابد که وقوع خرابی‌ها حذف و یا کاهش یابند.  در کشورهای پیشرفته مهندسی قابلیت اطمینان بخش جدایی‌ناپذیر در پرو‌‌ژه‌های فناورانه است با وجود این سالیانه میلیاردها دلار صرف هزینه‌های ناشی از عواقب فقدان توجه کافی به قابلیت اطمینان، قابلیت نگهداری و پشتیبانی نگهداری در بهره‌برداری از محصولات نظامی و غیرنظامی می‌شود.

بنا به تجارب مترجم و با یک تحقیق میدانی ساده در صنایع نظامی و غیرنظامی می‌توان به عدم بکارگیری این دانش مهندسی در کلان پروژه‌ها رسید. نبود دانش کافی را باید از علل عدم کاربرد در پروژه‌های فناورانه دانست. ریشه کمبود دانش مهندسی قابلیت اطمینان به دانشگاه و دروس دانشگاهی و کم‌توجهی به درس‌ها و رشته‌های بین‌‌رشته‌ای بر می‌گردد. خوشبختانه در سالیان اخیر بنابر نیاز صنایع و درگیر شدن دانشگاهیان در پروژه‌های کلان و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، مهندسی قابلیت ‌‌اطمینان در حال گسترش می‌باشد از این رو این کتاب با هدف توسعه و ترویج این دانش در بین دانشگاهیان، مهندسان و مدیران صنایع کشور ترجمه شده است.

کتاب مهندسی قابلیت اطمینان که توسط پروفسور الساندرو بیرولینی تالیف گردیده است. حاصل سالیان تلاش علمی و عملی مولف در تدریس دانشگاهی و کاربرد آن در صنایع مختلف است. بنابراین می‌توان با گزینش مناسب از فصل‌های کتاب در مقاطع لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری در رشته‌های مختلف آن را تدریس نمود و همچنین این کتاب برای مهندسان و مدیرانی کاربرد دارد که در ساخت محصولات با کیفیت بالا، طراحی سیستم‌های قابل اطمینان و در مدیریت ایمنی و ریسک درگیر هستند.

آشنایی مترجم با مهندسی قابلیت اطمینان با تدوین استاندارد ملی در سال 1385 شروع شد. پس از آن این فعالیت‌ها در همکاری با شرکتی به همین نام یعنی مهندسی قابلیت اعتماد سیستم توازن ادامه یافت. حاصل آن فعالیت‌ها به تدوین حدود 80 استاندارد ملی در این زمینه منجر شد که در سایت سازمان ملی استاندارد ایران به صورت رایگان قابل دسترسی است (WWW.isiri.ir). این کتاب در سال 1390 توسط همکارانم انتخاب و ترجمه آن شروع شد. برای ادای دین به همکارانم از جناب‌ آقای مهندس مهدی ذره و جناب‌ آقای مهندس احسان بستان‌دوست‌راد که در شروع کار تلاش فراوانی نموده‌اند، صمیمانه تشکر می‌کنم. از سرکار خانم حکیمی زاده که در کار ترجمه همکاری زیاد و طاقت فرسایی داشتند بسیار سپاسگزارم. از همکارانم در انتشارات دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری جناب آقای مهندس محمود واصلی برای صفحه‌آرایی و جناب آقای مهندس آرمان امیرکمالی در ویراستاری، تصحیح فرمول‌ها و جداول تلاش‌های مجدانه‌‌ای نموده‌اند صمیمانه تشکر می‌کنم. از جناب مهندس افشین قربان اشرفی مدیرعامل محترم شرکت فنی و مهندسی نهال به خاطر هماهنگی با چاپخانه نهاجا و از مدیریت محترم چاپخانه نهاجا جناب آقای اکبری و همکاران‌شان، کمال تشکر را دارم. چاپ و نشر کتاب حاصل پیوند مبارک دانشگاه و صنعت می‌باشد از این رو لازم است از جناب آقای دکتر رضا ایزدی مدیرعامل محترم شرکت صنایع هواپیمایی ایران که از چاپ کتاب حمایت کردند و بخشی از حمایت چاپ کتاب را بر عهده گرفتند مراتب قدردانی و سپاس خود را ابراز کنم.

ترجمه این کتاب به مانند هر اثر دیگری خالی از اشکال نیست، بی‌شک کتابی با تعداد زیادی فرمول، جداول و ریزه‌کاری فراوان و انتخاب واژگان مناسب، حتما با کاستی‌هایی مواجه است که از خوانندگان گرامی خواهش دارم مراتب را به شماره تلفن 64032024 یا شماره همراه 09122445506و یا به آدرس الکترونیکی اینجانب raee.jalal@yahoo.com  منعکس نمایند.